Sıkı bir okursanız diyecek sözüm yok ama dikkat dağınıklığı gibi detaylı bir konu için yarım A4 kağıdı bilgi ile karşılaşacağını düşünenler kusura bakmasın. Dikkat eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu nedir? başlığımız olabildiğince detaylı ve dolu bilgiler içermektedir. Sindire sindire okumanızda fayda var.

Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu aslında psikiyatrik bir bozukluktur. Birçok toplumda sıklıkla görülebilen bu rahatsızlıklar genellikle insanlarda çocuk yaşlarındayken ortaya çıkar ve belirtilerini dışarıya yansıtır. Yani dikkat eksikliğinin teşhsini koymak için erken yaşlarda bazı belirtiler takip edilebilir. Genellikle üç temel ve yaygın olarak görülen belirtiden bahsedebilmemiz mümkündür. Bunlardan ilki aşırı hareketliliktir. Çocuk yaşlarında insanlar şimdiki vücutlarımıza göre çok daha aktiftirler. Çünkü boynumuza yüklenen sorumlulukların sayısı da son derece azdır. Bizi her yaptığımız hatada hoş görecek ebeveynlerimiz vardır. Fakat bu durum sonsuza kadar da böyle gitmeyecektir.

Enerjinin yanı sıra aşırı enerjik olmak gibi bir durum pek erken yaşlarda görülmez. Eğer diğer çocuklara oranla yüksek bir hareketlilik varsa bu bir Hiperaktivite rahatsızlığının belirtisi olabilir. Diğer bir sorun belirtisi ise dikkat sorunlarıdır. Eğer herkesin dikkatle dinlediği bir konu hakkında sizin çocuğunuz dinlemekte direniyor ve dikkatini hayal dünyası veya daha farklı bir yere veriyorsa o zaman bu bir dikkat eksikliği rahatsızlığı belirtisi olabilir. Son olarak bu belirtilerin arasına ekleyebileceğimiz belirti de çocuğun isteklerini ertelememesi durumudur. Elbette, bu tanıları sadece aileleri gözlemleyebilir fakat kesin bir karara varılması için mutlaka bir uzmanın muayenesinden geçilmesi gerekmektedir. Yani, bu belirtilerden bir veya bir kaçı varsa kendiniz teşhis koymak yerine bir uzmana danışmanız gerektiğini bilmeniz gerekiyor.

Dikkat eksikliği ve Hiperaktivite bozukluğunun grupları

Çocuğunuzda yukarıdaki durumlardan sadece birini veya bir kaçını görebilmeniz mümkündür. Nitekim çocuğunuzun hasta olarak kabul edilmesi için yalnızca üçünü birden kendisinde barındırması gerekmez. Genellikle bu çocuklar üç grup içerisinde ayrılabilirler;

1. Sadece dikkat dağınıklığı sorunu yaşayanlar

2. Sadece hareketlilik sorunu yaşayanlar

3. Hem dikkat hem de aşırı hareketlilik sorunu yaşayanlar.

Dikkat eksiliği ve Hiperaktivite’nin belirtileri nelerdir?

Eğer daha detaylı bir şekilde değinmek gerekirse aşağıda yer alan belirtilerden bazıları görülebilir.

1. Çok daha yüksek bir enerjiye sahiptir ve oturulması gereken yerlerde kalkıp dolaşmayı daha uygun görebilir.

2. Sakin zaman geçirme kavramları genelde yoktur ve etkinliklere katılma oyunun kurallarına uymama gibi sorunları vardır.

3. Çok konuşmayı alışkanlık haline getirebilirler.

4. Soru sorulmadan hemen cevabını vermeye çalışırlar.

5. Sıra bekleme konusunda ciddi güçlük çekerler ve her şeyin hemen olmasını isterler. Özellikle de konu kendileri olduğunda.

6. Tehlikeli birçok davranışı sergileyebilir veya sergileyebilme eğilimi içerisinde olabilirler.

7. Hareketlerini kısıtlayacağına inanılan ortamlara girmek istemezler ve bu tür ortamlardan çabucak sıkılırlar.

8. Aceleci bir kişilik yapıları vardır.

9. Söylenenleri yapmakta güçlük çekerler ve genellikle görev veya üstlerine vazife olan sorumluluklarını yerine getiremezler.

10. Zihinsel çaba gerektiren işlerden kaçınırlar, özellikle okul ile ilgili birçok konuda dikkatsizce hata yaparlar.

Dikkat eksikliği ve Hiperaktivite konusunda neler yapılabilir?

Buraya kadar anlattıklarımızın hepsi, küçük ve özellikle çocuk yaşta olan kişiler için geçerli olan maddelerdir. Şimdi bu rahatsızlığa sahip olan kişilerin tedavi için neler yapılabileceği hakkında yazımıza devam edelim. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu sorununu aşmak için en büyük görev elbette aileye düşmektedir. Aileden sonraki görevlerin en büyüğü ise öğretmenlere düşmektedir. Çünkü çocuk evinde geçirdiği vakit kadar büyük bir vakti okulu içerisinde de geçirmekte ve muhtemelen en çok güçlüğü evinden daha ziyade bu ortam içerisinde çekmektedir.

Peki dikkat eksikliği, hiperaktivite konusunda aileye düşen görevler nelerdir?

1.Dikkat dağınıklığı rahatsızlığını eğer çocuğunuz gerçekten taşıyorsa ilk olarak bu durumu ve bu durumun bazı zorlu şartlarının olacağını kabul etmek ile işe başlayabilirsiniz. Bu rahatsızlığı kabul ettiğiniz gibi çocuğunuzun bazı şeyleri istemsiz olarak yapabileceğini de daima aklınızda bulundurmalısınız.

2.Her ne kadar tedavi deniyor olsa da dikkat dağınıklığı tedavisinden temel kasıt aslında bu durumu kontrol altına alabilmek anlamına gelmektedir.  Yani bu özelliğin tamamen ortadan kalkacağını beklemeyin.

3.Çocuğunuz normal bir çocuk olmadığı için, sizin çocuğunuzun her zaman daha fazla ilgiye, takibe ve disipline ihtiyacı olacaktır.

4. Çocuğunuzun dikkat dağınıklığı sorunu varsa özellikle ders çalışacağı ortamların içerisinde dikkat dağıtabilecek herhangi öge bulunmamalıdır. Çocuğunuz zaten dikkat ile ilgili çetin zorluklar yaşıyorken siz bunun üzerine durumu daha da güç bir hale getirmeyin.

5. Dikkat dağınıklığı yaşayan çocukların daha sık ara vermeye ihtiyacı vardır. Bazı çocuk için 20 dakikada bir ara ve bazı çocuk için 30 dakikada bir ara vermeniz onun gereksinimlerini gidermeye yardımcı olabileceği gibi dikkatini de tekrardan toplamasına yardımcı olabilir. Özellikle dersler genel itibariyle birçok kişi tarafından sıkıcı bulunur. Normal kişilerin bile belli bir süre sonra dikkatinin dağıldığını düşünürsek şayet bu durum sizin çocuğunuz için fazlasıyla normal denebilir.

6.Çocuğunuzun normal olmadığının farkındaysanız kıyaslamanın hiçbir işe yaramayacağının da farkında olmanız gerekir. Ayşe veya Mehmet’in yaptıkları genelde çokta çocuğunuzun umurunda olmayacaktır.

7.Çok daha fazla enerjik hissedecekleri için onları çok daha fazla etkinliğe sokmanız faydalı olabilir. İlgisini çeken spor ve sanatsal faaliyetlere yönlendirmek zevkli şekilde çocuğunuzun enerjisini dışarıya vurmaya yardımcı olabilir.

8.Bu tür çocukların hayatında düzene çok daha fazla ihtiyaç vardır. Kurallara uyma konusunda her ne kadar büyük sıkıntılar çekiyor olsalar da zamanla halledilemeyecek sorunlar olmadığını daima aklınızda bulundurun.

Peki, ya öğretmenlere düşen görevler nelerdir?

Çocuk evde geçirdiği kadar olmasa bile vaktinin büyük oranını sınıf ortamı içerisinde geçirecek bu da büyük sorunların bu mekanda meydana gelmesine neden olacaktır.

1.Öğretmenler bu konuda tedavinin en önemli yardımcılarından biridir. Öğretmenin aile ile iş birliği yapması ve çocuğun motivasyonunu sağlayacak şekilde çalışmalar yapmaması halinde başarı elde etmek güçtür.

2. Öğretmenin, çocuğun başarısız olduğu alanları yüzüne vurması değil, daha çok başarılı olduğu alanları kendine göstermesi gereklidir. Böylece çok daha kolay bir şekilde öğrenciler dikkatini toplayabilir ve övüleceği alanda çalışmalar yapmaya odaklanabilir.

3. Sınıf içerisinde en ön sıralarda oturmalarına izin vermek, tahtaya ve dolayısıyla öğretmene daha yakın olmasını sağlar. Öğretmen ile sıkça göz teması kurması da onun motivasyonunu tekrar kazanması konusunda yardımcı olabilir.

4. Bu tür öğrencilerin daha çok teneffüse ihtiyacı olabilir ve öğretmenleri bazen toleranslar tanımalıdır. Ayrıca öğrenci yazılı ifadede sıkıntı çekerken sözlü ifade de kendisini çok daha iyi ifade edebilir. Bu nedenle öğrenciye ayrıca da sözlü şansı verildikten sonra not değerlendirilmesi yapılmalıdır.

Yetişkinlerde dikkat eksikliği

Bu başlığa kadar anlattıklarımızın hepsi içerisinde çocuk yaşlarda sıkıntı çeken kişileri ve öğrencileri ele aldık. Fakat dikkat eksiliği ve hiperaktivite sendormu genel olarak çocukluk yaşlarında meydana gelen bir durum olsa da yalnızca çocukluk dönemi içerisinde meydana gelen bir durum değildir. Yani pekala bir şekilde çocukluğunda bu konu hakkında tanı koyulmamış bir kişi de erişkinlik çağı içerisinde bu sorunları yaşayabilmektedir. Tabii, çocukluk çağı içerisinde kişinin karşılaştığı belirtiler ile erişkinlik çağı düşünüldüğünde karşılaşılacak olan belirtiler daha farklıdır.

Yetişkinlerde dikkat yetersizliği ve hiperaktivite belirtileri temel olarak aşağıdaki maddelerdeki gibi görülebilmektedir;

1.Konsantrasyon bozuklukları ve odaklanmayı uzun süre sürdürememe, odaklanmayı sürdürme konusunda yaşanılan sıkıntılar temel olarak en başlıcalarının arasında  yer almaktadır. Konuşma sırasında uzaklara dalıp gitmek ve başkalarını dinlerken konuşmalarını takip etmede zorlanmak detaylarla ilgili bilgilerden sıkılmayı da bunlara ekleyebiliriz.

2. Dikkat dağınıklığı konusunda görülen nadir belirtilerden bir diğeri de aşırı odaklanma sorunu olabilir. Kişi dikkatini vermesi gerektiği şeyden çok daha farklı bir şeye odaklanabilir. Hatta bu odaklanma o kadar ileriye gidebilir ki kişi içerisinde bulunduğu zamanı ve mekanı unutabilir hatta dışarıdan verilen tepkilere karşılık hareketsiz kalabilir.

3. Plansızlık ve unutkanlık diğer en yaygın belirtilerin arasında yer alır. Bir işe başlarken veya o işi bitirirken sıkıntı çekilebileceği gibi devamlı olarak zaman kavramlarından yana da sıkıntı çekebilir. Sürekli olarak geç kalabilir, randevularını kaçırabilir, anahtarı, telefonu ve önemli eşyalarını sıklıkla bilinci dışında bir yerlerde bırakabilir.

4. Dersler ve oturulması gereken diğer ortamlar içerisinde uygunsuz davranışlar sergileyebilir. Kalkıp yürümek dolaşmak isteğiyle istemsizce hareketler bulunabilir. Sıklıkla söz kesebilir, kabaca davranma eğilimi içerisine girebilir, söyleyeceklerinin karşısındaki kişide ne gibi bir etki bırakacağını düşünmeden konulabilir.

5.Çok konuşma, çok fazla heyecanlı olma veya heyecana neden olacak işler arayışına girebilir. Risk almaya meyilli olabilir ve bir anda birden çok iş yapmaya kalkışabilir.

Yetişkin kişilerin dikkat eksikliği ve hiperaktivite ile karşı karşıya kalması çok daha zor olabilir. Nitekim çocuklarda yardımcı olacak ebeveynler bulunurken yetişkin bir kişiye genellikle insanlar çok daha az tahammül gösterebilecek ve yaptıklarını bizzat kendi iradesi ile gerçekleştirdiğini düşünecektir. Bu durumda kişiyi depresyon, alkol bağımlılığı, anksiyete ve diğer sorunlara yönlendirebilir.

Dikkat dağınıklığı ve hiperaktivite tedavisi için neler yapılmalıdır?

İlk olarak bu konuda hazırlanan ve sizlere sunulan tıbbi ilaçlardan faydalanmanın yarardan çok zarar getirebileceğini aklınızda bulundurun. Genellikle birçok kişi çok daha kolay olduğu için üretilen bu ilaçlar ile sorunlarını aşabileceklerini düşünürler. Fakat sürekli olarak dozu arttırılan bu ilaçlar da tam olarak istenen sonucu size sağlayamaz ve bunun yanı sıra bazı fiziki yan etkilerini ortaya çıkartabilir. Dikkat dağınıklığını tıbbi veya medikal olarak sizlere sunulan ilaçlar ile tedavi etmek tamamen bir boş uğraştır. Nitekim bazı etkili ilaçlar sayesinde kısa süreli yol kat ettiğinizi görseniz dahi zaman ilerledikçe aslında bu ilaçların düşündüğünüz etkiye sahip olmadığını bizzat kendiniz de anlayabilirsiniz. Peki, bu sorunların çözümü için yetişkin bir bireyin neler yapması ve neler uygulaması gerekir?

Öncelikle bu sorunun kendinizde olduğunu kabul etmek ve buna bağlı olarak da bu belirtileri gösterdiğiniz zamanlarda kendinizi kontrol etmeyi öğrenmeniz gerekir. Bu kendinizi kontrol edebilme özelliğini ise yalnızca kendi çabalarınız ile veya okuyacağınız kişisel gelişim kitapları ile elde edebilmeniz son derece zordur. Fakat bu konu hakkında birçok uzmanın size sunabileceği terapilerin yanı sıra grup seanslar ve özellikle dikkat eksikliği ile hiperaktivite konusunda açılmış olan onaylı eğitimlere sahip yerlerden eğitim programlarını almaya çalışabilirsiniz.

Size sunulan eğitimlerin yanı sıra kendi azminizi de kullandığınızda bu sorunun tamamen ortadan kaldıramasanız dahi, sorunu büyük oranda kontrolünüz altında tutmayı başarabilirsiniz.